1936 eta 1938 bitartean fusilatutako Gipuzkoako hogei hautetsi omendu dituzte Deban
Gaur, urriak 15, Deban egindako ekitaldian Polentzi Markiegi alkate debarra izan dute gogoan hura erail zuteneko 80. urteurrenean. Hainbat erakundetako ordezkariak elkartu dira, Gipuzkoako diputatu nagusi Markel Olano, esaterako.
Polentzi Markiegi gogora ekartzea eta berak utzirikoa aldarrikatzea. Hori izan da gaur Deban egin den ekitaldiaren helburua. Gipuzkoako diputatu nagusi Markel Olano bertan izan da, Errepublika aldian Debako alkate izan eta gaur 80 urte frankistek fusilatuta hil zen Polentzi Markiegiri egin dioten omenaldian. "Markiegi herri honen eraikuntzan azken muturreraino inplikatu zen belaunaldi oso baten adibide bat gehiago da", esan du Olanok. Aitortza hori hamahiru herritako beste 19 alkate eta zinegotzi gipuzkoarretara ere zabaldu du, 1936tik 1938ra bitartean fusilatu baitzituzten guztiak ere, Errepublika espainiarraren kontrako estatu kolpearen eta ondorengo gerraren testuinguruan.
Ekitaldia Debako zumardian izan da, Markiegiren bustoaren parean, eta bertan egon da, diputatu nagusiaz gain, Debako alkate Pedro Bengoetxea; horrek fusilatutako alkatearen figura defendatu du. Omenaldian parte hartu dute, baita ere, Debako udal bandak eta abesbatzak, eta Markiegik fusilatu aurreko egunetan idatzi zituen gutunak irakurri dituzte. Eraildako alkate eta zinegotzien gertukoak ere egon dira ekitaldian, eta amaieran 20 lore utzi dituzte fusilatuen omenez.
Olanok, aldarrikatu du Markiegik utzitakoa: "Gizon langilea zen, Debarekin eta Euskadirekin konprometitua, herri honen etorkizunaren eraikuntzan inplikatu zena". Diputatu nagusiak azaldu du Markiegiren memoriak bizirik dirauela herrian, eta historia gaurkoa bezalako ekitaldien bidez ikusaraztea dela ahanzturari aurre egiteko errezetarik onena. "Horrela erakutsiko diegu, fusilatu zutenei, totalitarismoaren eta zentzugabekeriaren izenean jardun zirenei, irabazi bai, baina ez zutela konbentzitu; Markiegi bezalako pertsonak, haiek ordezkatzen duten guztiarekin, bizirik diraute herri honen memoria kolektiboan, eta haien ideiak are biziago daude", azpimarratu du.
"Memoria historikoa lantzen"
Olanok 1936tik 1938ra fusilatu zituzten beste 19 alkate eta zinegotzi gipuzkoarretara ere zabaldu du aitortza hori, Debako alkate ohiaz gain fusilatuak izan baitziren Aiako alkatea eta Andoain, Asteasu, Elgeta, Irun (bi), Arrasate, Oiartzun (bi), Errenteria, Donostia (bost), Tolosa (bi), Urnieta eta Villabonako zinegotziak ere. Diputatu nagusiak nabarmendu du jatorri eta ideologia desberdineko pertsonak zirela, gerran aurkako bandoetan egon zirenak: jeltzale eta errepublikanoetatik hasi eta sozialista eta karlistetaraino. "Guztien arteko lotura zen kargu hautetsiak zirela, herriaren borondatea ordezkatzen zutela, eta horregatik erail zituzten", adierazi du diputatu nagusiak.
Olanok azpimarratu du "memoria historikoa lantzen" jarraitu behar dela, horrelakoak etorkizunean berriro gerta ez daitezen: "Populismoak eta intolerantzia areagotzen ari diren sasoi honetan, balio demokratiko indartsuak dituen Gipuzkoa aldarrikatzen dugu, eskubide indibidual eta kolektiboa errespetatzen direna eta guztiontzako lekua izango duena. Herri bat non bizitza eta hitza errespetatzen diren, eta diferentzia politikoak gainditu egingo diren, elkarrizketaren eta adostasunaren bidez", aldarrikatu du foru diputatuak: "Pertsona horien guztien memoria berreskuratu eta lantzea da arrazoigabekeria totalitaristari aurka egiteko oroigarririk onena", azaldu du.
Zerrenda
1936-1938 bitartean fusilatu zituzten alkate eta zinegotzi gipuzkoarrak:
- Nemesio Fernandez, Andoaingo zinegotzia. EAJ/PNV
- Constantino Segurola, Asteasuko zinegotzia. Katoliko independentea
- Gabino Alustiza, Aiako alkatea. EAJ/PNV
- Polentzi Markiegi, Debako alkatea. EAJ/PNV
- Canuto Ugalde, Elgetako zinegotzia. Koalizio Katoliko Errepublikanoa
- Florencio Iracheta, Irungo zinegotzia. PSOE
- Evaristo Larrañaga, Irungo zinegotzia. PSOE
- Jesus Uranga, Arrasateko zinegotzia. UGT
- Leoncio Aramburu, Oiartzungo zinegotzia. EAJ/PNV
- Manuel Irigoyen, Oiartzungo zinegotzia. EAJ/PNV
- Serapio Mendarte, Errenteriako zinegotzia. EAJ/PNV
- Saturio Burutaran, Donostiako zinegotzia. EAJ/PNV
- Pedro Soraluce, Donostiako zinegotzia. Monarkikoa
- Luis Iglesias, Donostiako zinegotzia. UGT
- Jose Ceferino, Donostiako zinegotzia. UGT
- Jose Maria Paternina y Alonso, Donostiako zinegotzia. Kontserbadorea
- Pedro Caballero, Tolosako zinegotzia. Tradizionalista
- Rufo Andoño, Tolosako zinegotzia. Tradizionalista
- Juan José Iceta, Urnietako zinegotzia. EAJ/PNV
- Valeriano Saizar, Villabonako zinegotzia. EAJ/PNV
